Volksverzekeringen (AOW, Anw, Wlz en Zvw)

Iedereen in Nederland is verplicht verzekerd voor de volksverzekeringen. De volksverzekeringen zijn:

• Algemene Ouderdomswet (AOW)
• Algemene nabestaandenwet (Anw)
• Wet langdurige zorg (Wlz)

Naast deze volksverzekeringen wordt ook de bijdrage voor de zorgverzekering steeds belangrijker. Jij (of de werkgever/uitkeringsinstantie) betaalt de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw) aan de Belastingdienst. Dit is een bijdrage die jij (of de werkgever/uitkeringsinstantie) - naast de premie aan de ziektekostenverzekeraar - betaalt voor de zorgverzekering. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de bijdrage.

Werk je in een ander land dan het land waarin je woont? Dan is er sprake van grensoverschrijdend werken. Bij grensoverschrijdend werken is het belangrijk om te weten in welk land je sociaal verzekerd bent. Met de afspraken die daarover internationaal zijn gemaakt, kun je nagaan in welk land je sociaal verzekerd bent.

Er zijn ook enkele situaties waarin de aangever geen inkomensafhankelijke bijdrage hoeft te betalen.

AOW

De AOW (Algemene Ouderdomswet) is een levenslang pensioen dat begint op de eerste dag van de maand waarin men de AOW gerechtigde leeftijd bereikt. Recht op AOW hebben degenen die in de leeftijd tussen 15 jaar en de AOW-gerechtigde leeftijd verzekerd waren. Verplicht verzekerd is iedereen die in Nederland woont of werkt. Op deze regel zijn diverse uitzonderingen in internationale situaties. Over de niet-verzekerde perioden bouwt men geen AOW-rechten op; men ontvangt dan ter zijner tijd een gekort AOW pensioen. Door de AOW hebben mensen een inkomen als ze de AOW-leeftijd hebben bereikt.

Anw

De Anw (Algemene Nabestaandenwet) geeft recht op een uitkering aan de weduwe of weduwnaar bij overlijden van de (ex)partner. Door de Anw hebben mensen een inkomen nadat de partner is overleden en de overblijvende partner bijvoorbeeld jonge kinderen verzorgt.

Wie komt in aanmerking voor de Anw?

De Algemene nabestaandenwet (Anw) regelt een uitkering voor nabestaanden als de partner komt te overlijden. Een nabestaande is een weduwe of weduwnaar. Maar ook degene met wie de overledene samenwoonde. Voor de nabestaande is er een nabestaandenuitkering.

Is er een kind onder de 18 jaar? Dan kan je ook een nabestaandenuitkering krijgen voor het kind. Het kind moet dan wel thuis wonen. Je kunt ook een nabestaandenuitkering krijgen voor een pleegkind, stiefkind of adoptiekind. Voor kinderen tot 16 jaar is er een wezenuitkering als ze geen ouders meer hebben. Deze uitkering kan soms doorlopen tot de 18e of 21e verjaardag.

Anw-hiaat

Als gevolg van de Algemene Nabestaandenwet kan er een ANW-hiaat ontstaan. Hieronder wordt verstaan het verschil tussen de uitkering waarop nabestaanden recht hadden krachtens de voormalige Algemene Weduwen en Wezenwet (AWW) en de huidige Algemene nabestaandenwet (ANW). Als gevolg van de invoering van de ANW kunnen nabestaanden geconfronteerd worden met een inkomstenterugval. Het inkomstenverschil kan worden voorkomen met een ANW-gatverzekering. Informeer bijvoorbeeld bij een tussenpersoon of dit zinvol is.

Wlz

De Wlz is een verplichte verzekering voor de hele bevolking tegen ziektekosten die niet via het ziekenfonds of de particuliere verzekering worden gedekt. De Wlz zorgt ervoor dat bijzondere ziektekosten betaald worden. Wanneer je voldoet aan een aantal wettelijke criteria ben je van rechtswege verzekerd. Je bent dan ook verplicht om de wettelijke premie te betalen.

Wie is verzekerd voor de Wlz?

Verzekerd volgens de Wlz zijn:

• iedereen die in Nederland woont (ongeacht nationaliteit en leeftijd);
• iedereen die niet in Nederland woont maar die vanwege hun dienstbetrekking onderworpen zijn aan de Nederlandse loonbelasting;
• personen met de Nederlandse nationaliteit die in het buitenland wonen en werkzaam zijn in overheidsdienst.

Niet verzekerd zijn:

• ingezetenen van Nederland die uitsluitend in het buitenland wonen;
• zij die recht hebben op medische zorg ten laste van een buitenlandse verzekering.

Door wie wordt de Wlz uitgevoerd?

De instantie waarbij men verzekerd is, is de uitvoeringsorganisatie van de Wlz. Particulier verzekerden zijn voor de Wlz aangewezen op hun particuliere ziektekostenverzekeraar. Om gebruik te kunnen maken van de Wlz-verstrekkingen heeft de verzekerde in veel gevallen de toestemming nodig van het uitvoeringsorgaan.

Wlz-verstrekkingen

De Wlz zorgt allereerst voor behandeling en verpleging in diverse instellingen zoals verpleeginrichtingen, instellingen voor doven en slechthorenden en psychiatrische ziekenhuizen. Maar ook maatregelen om ziekte te voorkomen kunnen door de Wlz vergoedt worden (zoals inentingen). Daarnaast worden voorzieningen ter verbetering van de levensomstandigheden en maatschappelijke dienstverlening vanuit de Wlz bekostigd.

Bij het Zorginstituut Nederland kan men informeren welke verstrekkingen/middelen door de Wlz worden vergoed. Voor klachten over de uitvoering van de Wlz kan men ook een informatie- en klachtenbureau gezondheidszorg (IKG) bellen of men kan een klacht indienen bij de Klachteninstituut Verzekeringen.

Zvw

De gezondheidszorg krijgt steeds meer te maken met de vergrijzing van de Nederlandse bevolking. Ook zal door de voortschrijdende medisch-technologische ontwikkelingen en uitbreiding van medische behandelingen de behoefte aan zorg steeds meer toenemen. Hierdoor wordt de gezondheidszorg steeds duurder.

Om de kosten in de hand te kunnen houden, is er gekozen voor gedeelde financiering: 50% door premie voor de zorgverzekering en 50% door de inkomensafhankelijke bijdrage.

Waaruit bestaat de Zorgverzekeringswet

De Zorgverzekeringswet is globaal als volgt opgebouwd:

De inkomensafhankelijke bijdrage 2022

De inkomensafhankelijke bijdrage is een percentage van het bijdrage-inkomen. De bijdrage wordt berekend over een bijdrage-inkomen tot maximaal € 59.706 (2022). De aangever betaalt 6,75%, met een maximum van €4.031 (2022) per jaar. De werkgever of uitkeringsinstantie vergoedt deze bijdrage. Moet de aangever zelf de bijdrage betalen, omdat de uitkeringsinstantie de bijdrage niet vergoedt of omdat de aangever niet in loondienst is, dan betaal je 5,50%, met een maximum van € 3.283 per jaar (2022).

Let op:

Het veld Dit jaar ontvangen zorgtoeslag min de terugbetaalde zorgtoeslag onder buitengewone uitgaven kan betrekking hebben op meerdere jaren. Wat je dit jaar hebt uitgegeven kan betrekking hebben op voorgaande jaren).

Het veld: Ontvangen zorgtoeslag min de terugbetaalde zorgtoeslag betreffende dit zorgtoeslagjaar is alleen voor dit aangiftejaar/zorgtoeslag jaar.

Velden oudedagsreserve:

• Omzetting fiscale oudedagsreserve in een lijfrente anders dan staking (berekend tenzij gespecificeerd)

  Het doel van dit veld is omzetting van de oudedagsreserve naar een lijfrente, waarbij geen sprake is van staking van de (of een) onderneming. Het bedrag van de afname van de reserve is aan de belastbare winst toegevoegd en de aftrek van de lijfrentepremie ten laste van het inkomen uit werk en woning gebracht. Het bijdrage-inkomen Zorgverzekeringswet wordt verminderd met hetzelfde bedrag aan afname van de oudedagsvoorziening.

• Omzetting fiscale oudedagsreserve in een lijfrente in verband met een staking (berekend tenzij gespecificeerd)

  Het doel van dit veld is omzetting van de oudedagsreserve naar een lijfrente, waarbij sprake is van staking van de (of een) onderneming. Het bedrag van de afname van de reserve is aan de belastbare winst toegevoegd en de aftrek van de lijfrentepremie ten laste van het inkomen uit werk en woning gebracht. Het bijdrage-inkomen Zorgverzekeringswet wordt verminderd met hetzelfde bedrag aan afname van de oudedagsvoorziening

• Het veld Af: aftrekbare premies lijfrente (oudedagsreserve) is toegevoegd aan het scherm Berekening IB/PVV, Zvw onder Berekening inkomensafhankelijke bijdrage Zvw (over niet Zvw-loon).

  Je kunt dit veld niet zelf invullen. Het veld Af: aftrekbare premies lijfrente (oudedagsreserve) is de optelsom van de velden Omzetting fiscale oudedagsreserve in een lijfrente anders dan staking (berekend tenzij gespecificeerd)’ PLUS Omzetting fiscale oudedagsreserve in een lijfrente in verband met staking (berekend tenzij gespecificeerd). Je kunt het bedrag van het veld dus wijzigen door (de specificaties bij) deze velden aan te passen.

De aangever woont of werkt in het buitenland

Als de aangever woont of werkt in het buitenland, of de werkgever is in het buitenland gevestigd, gelden er speciale regels. Bij grensoverschrijdend werken is het belangrijk om te weten in welk land de aangever sociaal verzekerd is. Aan de hand van afspraken die daarover internationaal zijn gemaakt, kan je nagaan in welk land je sociaal verzekerd bent.

In het algemeen geldt dat je sociaal verzekerd is in het land waar je werkt. Dit betekent dus onder meer dat als je niet in Nederland woont, maar wel in Nederland werkt, je in de regel in Nederland verzekerd bent voor de Wet Langdurige Zorg (Wlz) en dus ook verzekeringsplichtig bent voor de Zorgverzekeringswet.

Er zijn echter uitzonderingen. Het is dan ook van belang dat bij grensoverschrijdend werken wordt nagegaan in welk land de aangever sociaal verzekerd is. Er is een aantal mogelijkheden:

• De aangever woont en werkt in Nederland en de werkgever is in het buitenland gevestigd.

  Het is mogelijk dat de aangever in Nederland woont en in Nederland werkzaam is voor een in het buitenland gevestigde werkgever. In dat geval is de aangever in de regel ook verzekerd voor de Wet Bijzondere Ziektekosten (Wlz) en dus ook verzekeringsplichtig voor de Zorgverzekeringswet. Hij moet dan over het loon de inkomensafhankelijke bijdrage betalen.

  De werkgever moet over het loon de verschuldigde inkomensafhankelijke bijdrage inhouden en afdragen aan de Belastingdienst. Daarnaast moet hij meestal de verschuldigde bijdrage aan de aangever vergoeden. Dit geldt in ieder geval als de aangever loon geniet uit tegenwoordige dienstbetrekking en - in een beperkt aantal gevallen - als de aangever loon geniet uit een vroegere dienstbetrekking. Als de aangever een vergoeding ontvangt, dan betaalt hij daarover wel loonbelasting en premie volksverzekeringen.

• De aangever woont in het buitenland en werkt in Nederland.

  Als de aangever in het buitenland woont en in Nederland verzekerd is voor de Wet Langdurige Zorg (Wlz), omdat hij in Nederland werkt, dan betaalt hij hetzelfde percentage aan inkomensafhankelijke bijdrage als iemand die in Nederland woont en werkt. Ook heeft hij in dezelfde situaties wel of geen recht op een vergoeding van de werkgever. Als hij een vergoeding ontvangt, dan betaalt hij daarover wel loonbelasting en premie volksverzekeringen.

• De aangever woont niet in Nederland en is niet verzekerd voor de Wlz.

  Als de aangever niet in Nederland verplicht verzekerd is voor de Wet Langdurige Zorg (Wlz), kan een internationale sociale-zekerheidsregeling van toepassing zijn. Nederland heeft een internationale-zekerheidsregeling met de EU-lidstaten, Bosnië-Herzegovina, Kaapverdië, Kroatië, Liechtenstein, Noord-Macedonië, Marokko, Noorwegen, Servië-Montenegro, Tunesië, Turkije, IJsland en Zwitserland.

  Als de aangever in een van de bovenstaande landen woont, heeft hij mogelijk in het woonland recht op medische zorg en mag het woonland de kosten hiervoor op Nederland verhalen. Nederland kan vervolgens aan de aangever een bijdrage vragen. Dit geldt ook voor de gezinsleden die niet-verplicht verzekerd zijn voor de Wlz.

  Als een dergelijke internationale sociale-zekerheidsregeling van toepassing is, dan moet de aangever zich met de eventuele gezinsleden aanmelden bij het Zorginstituut Nederland (voorheen CVZ). Het Zorginstituut Nederland zorgt voor registratie en heft en int de bijdrage.